दैनिक चालु वार्ता उपसंपादक परभणी जिल्हा- दत्तात्रय वामनराव कराळे
“””””””””””” * “”””””””””
परभणी : राज्यातील एलआयजीओ प्रकल्पाचा संपूर्ण विकास व हिंगोली जिल्ह्यातील औंढा नागनाथ येथे सायन्स सिटी प्रकल्प उभारला जाईल,असे आश्वासन पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दिल्याचे राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाच्या खासदार श्रीमती फौजिया खान यांनी सांगितले.
खासदार श्रीमती खान यांनी २३ मार्च रोजी पंतप्रधान मोदी यांची भेट घेतली. तत्पूर्वी पंतप्रधान मोदी यांना एलआयजीओ इंडिया कन्सोर्टियला मंजुरी द्यावी, अशी विनंती २८ मार्च रोजी सुध्दा एका पत्राद्वारे श्रीमती खान यांनी केली होती.
एलआयजीओ-इंडिया प्रकल्प उभारण्यासाठी सामंजस्य करार अमेरिकेच्या नॅशनल सायन्स फाऊंडेशन (एनएसएफ) आणि भारताचा अणुऊर्जा विभाग (डीएई) आणि डीएसटी यांच्यात एप्रिल २०१६ मध्ये झाला होता. यापूर्वी फेब्रुवारी २०१६ मध्ये केंद्रीय मंत्रिमंडळाने गुरुत्वीय लहरींच्या संशोधनासाठी एलआयजीओ-इंडिया मेगा सायन्स प्रस्तावाला तत्वतः मान्यता तथा वर्षांनंतरच एलआयजीओ-इंडिया कन्सोर्टियम अजूनही भारतात तिसरी वेधशाळा उभारण्यासाठी आवश्यक असलेल्या ‘पूर्ण-मंजूरी’च्या प्रतीक्षेत आहे. पूर्ण मंजूरी देण्यास होणारा विलंब म्हणजे त्या जागेवर नागरी बांधकाम सुरू होण्यास लागलेला विलंब होय,असे खासदार खान यांनी म्हटले.
भारतातील पहिली एलआयजीओ (लेझर इंटरफेरोमीटर ग्रॅव्हिटेशनल-वेव्ह ऑब्झर्व्हेटरी) प्रयोगशाळा हिंगोली जिल्हा व औंढा तालुक्यातील दुधाळा नामक एका गावखेड्यात उभारली जाणार आहे, जी महाराष्ट्राच्या अत्यंत अविकसित मराठवाडा विभागात असणार आहे. ही सुविधा अंदाजे १,२०० कोटी रुपये खर्चून बांधली जाणार आहे आणि ही जगातील अशा प्रकारची तिसरी आणि अमेरिकेबाहेरची पहिली प्रयोगशाळा असेल हे विशेष होय. सध्या कार्यरत असलेल्या दोन प्रयोगशाळा म्हणजेच हॅनफोर्ड, वॉशिंग्टन आणि लिव्हिंगस्टन, लुईझियाना येथे आहेत. एलआयजीओचा शोध म्हणजे खगोल भौतिकशास्त्राची संपूर्ण नवीन शाखा उघडण्याच्या दिशेने एक बहुप्रतिक्षित असे पहिले पाऊल दर्शवते.भारत सरकार (जीओआय) गेल्या काही काळापासून मेगा सायन्स प्रोजेक्ट्समध्ये सहभागी होण्यासाठी समर्थन करत आहे. सात मेगा-विज्ञान प्रकल्पांपैकी एक म्हणजे भारतीय विज्ञान समुदाय समर्पितपणे भाग घेत आहे, लेझर इंटरफेरोमीटर ग्रॅव्हिटेशनल-वेव्ह ऑब्झर्व्हेटरी (एलआयजीओ) हा असाच एक मेगा-विज्ञान प्रकल्प आहे जो विज्ञानात मुलभूत प्रगती करु शकेल.
अशा वेळी जेव्हा भारत ब्रेन ड्रेन महामारीशी झुंज देत आहे. एलआयजीओ – भारत हा एक महत्त्वाकांक्षी जागतिक प्रकल्प आहे जो भारतीय शास्त्रज्ञांसाठी एक वचन देणारा आहे आणि त्यांना खूप आवश्यक असं प्रोत्साहन देत आहे, तथापि, आता एलआयजीओ- भारत सुविधा जी मुळ योजनांनुसार २०२४ पर्यंत कार्यान्वित केली जाणार होती.
परिस्थिती लक्षात घेता, नमूद केलेल्या मेगा-सायन्स प्रकल्पाच्या संदर्भात श्रीमती खान यांनी खालील मागण्या निवेदनाद्वारे केल्या. मंत्रिमंडळाची पूर्ण मान्यता आणि आवश्यक निधीची त्वरित मंजुरी म्हणजे उपरोक्त साईटच्या आसपास एक मेगा-सायन्स सिटी प्रस्तावित करणे म्हणजे, मराठवाडा क्षेत्रासाठी आणि जगासाठीही हे एक महत्त्वाचे वळण ठरू शकते. एलआयजीओ-इंडिया मेगा सायन्स प्रोजेक्टसाठी अत्याधुनिक रस्ते, हवाई, रेल्वे आणि डिजिटल कनेक्टिव्हिटीचा प्रवेश आवश्यक असल्याचे असे म्हटले आहे.
दरम्यान, खासदार डॉ.फौजिया खान यांनी या विषयात आपल्या मागण्या मान्य करत महाराष्ट्रातील एलआयजीओ प्रकल्पात उत्सुकता दाखवल्याबद्दल आणि हिंगोली जिल्ह्यातील औंढा नागनाथ (महाराष्ट्र) येथे सायन्स सिटीच्या विकासाकडे लक्ष देण्याचे आश्वासन दिल्याबद्दल श्रीमती खान यांनी पंतप्रधान मोदी यांचे आभार व्यक्त केले आहेत. तद्वतच ज्यामुळे संपूर्ण मराठवाड्याचा विकास होवू शकतो हे मोदी यांनी मान्य केले आहे, असेही खान यांनी सांगितले.